انس بن حارث کاهلیانس منسوب به یکی از تیره‌های قبیله بنی‌اسد به نام کاهل بود. او از اصحاب نبی مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و پیری بزرگوار در میان قوم خود بود. او یکی از شهدای کربلا است. [۱]
محلی، حمید بن احمد، الحدائق الوردیه فی مناقب الائمة الزیدیه، ج۱، ص۲۱۱، صنعاء، مکتبة بدر، چاپ اول، ۱۴۲۳.
[۲]
سماوی، محمد، ابصار العین فی انصار الحسین (علیه‌السّلام)، تحقیق محمد جعفر الطبسی، ص۹۹، مرکز الدرسات الاسلامیه لممثلی الولی الفقیه فی حرس الثورة الاسلامیه، چاپ اول.
[۳]
مقرم، عبد الرزاق موسوی، مقتل الحسین (علیه‌السّلام)، ص۲۵۲، بیروت، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ پنجم، ۱۹۷۹
۱ - تحقیق در نام و نسب انسانس بْنِ حَرْث بْنِ نَبیه بْنِ کاهِلِ بْنِ عَمْرو بْنِ مُصعَب بْنِ اسدِ بنِ خُزیمه اسدی کاهلی، در منابع گوناگون از او به عنوان انس بن حارث کاهلی، [۹]
دریاب نجفی، محمود، الخلاصة للعلامة، ج۱، ص۲۲.
انس بن ابی سحیم، مالک بن مالک بن انس و انس بن کاهل اسدی یاد می شود.۲ - انس در کنار پیامبر(ص)از صحابه بزرگوار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) بود و در جنگ های بدر و حنین شرکت داشت. ۳ - علت حضور در کربلاانس از راویان حدیث پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به شمار می‌رود. او روایات بسیاری را از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل کرده که شیعه و سنی آن را در کتب خود گزارش کرده‌اند. از جمله احادیثی که از طریق انس روایت شده است، این سخن رسول خداست: «انّ ابنی هذا الحسین یقتل بارضٍ یقال لها کربلا فمن شهد ذلک فلینصره؛ فرزندم- اشاره به امام حسین (علیه‌السلام)- در سرزمینی به نام کربلا کشته می شود، هر کس تا آن هنگام زنده بود و او را درک کرد باید یاری اش کند.» راوی گوید: انس بن حارث به کربلا آمد و در رکاب امام حسین (علیه‌السلام) کشته شد. [۲۰]
ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، ج۱، ص۱۱۲، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، ۱۹۹۲.
[۲۲]
عسقلانی، ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، ج۱، ص۲۷۱، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.
[۲۳]
سماوی، محمد، ابصار العین فی انصار الحسین (علیه‌السّلام)، تحقیق محمد جعفر الطبسی، ص۹۹، مرکز الدرسات الاسلامیه لممثلی الولی الفقیه فی حرس الثورة الاسلامیه، چاپ اول.
[۳۱]
سماوی، محمد، ابصار العین فی انصار الحسین (علیه‌السّلام)، تحقیق محمد جعفر الطبسی، ص۹۹، مرکز الدرسات الاسلامیه لممثلی الولی الفقیه فی حرس الثورة الاسلامیه، چاپ اول.
[۳۲]
مقرم، عبد الرزاق موسوی، مقتل الحسین (علیه‌السّلام)، ص۲۵۲-۲۵۳، بیروت، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ پنجم، ۱۹۷۹.
۳.۱ - بررسی روایتدر منابع یادشده سند و متن روایت به صورت ذیل آمده است: سعد( سعید) بن عبدالملك بن واقد الحرانى، عن عطاء بن مسلم الخفاف، عن اشعث بن سحیم( در برخى از منابع به جاى سحیم سُلَیم آمده است) عن ابیه قال: سمعت انس بن حارث یقول: سمعت رسول اللَّه (صلی‌الله‌علیه‌آله‌وسلم) یقول: انّ ابنی هذا- یعنى الحسین- يُقتل بارض یقال لها كربلا فمن شهد منكم فلینصره.» قال فخرج انس بن الحارث الى كربلا فقتل مع الحسین (علیه‌السلام). در اسدالغابة متن این حدیث با همان سند چنین آمده است: انَّ ابنىّ هذا یقتل بارض العراق فمن ادركه فلینصره» فقتل مع الحسین (علیه‌السلام). در مثیرالاحزان متن حدیث همین است كه ذكر شد ولى سندش چنین است:« عن اشعث بن عثمان عن ابیه عن انس بن ابی سحیم قال: سمعت النبى یقول ...». در كتاب ذخیرة الدارین به نقل از مثیرالاحزان، سند چنین آمده است:« عن اشعث بن ابى سحیم عن ابیه عن انس بن الحرث قال سمعت رسول اللَّه ...» باز در همین كتاب به نقل از الدرالنظیم( نسخه خطى) سند روایت چنین آمده است:« وعن اشعث بن عثمان عن ابیه عن انس بن الحرث بن نبیه الكاهلى قال سمعت رسول اللَّه (صلی‌الله‌علیه‌آله‌وسلم) ...»، در سفینةالبحار به نقل از الدرالنظیم سند چنین آمده است:« اشعث بن عثمان عن ابیه عن انس بن سحیم قال ...» با مقایسه موارد یاد شده و با یگانگى متن حدیث در تمام موارد چنین نتیجه مى گیریم كه انس بن ابى سحیم و انس بن سحیم همان انس بن حارث هستند. ۴ - در کربلاوی که در کوفه زندگی می کرد، به گفته برخی در مکه [۳۷]
شریف قرشی، باقر، حیاة الامام الحسین علیه‌السلام، ج۳، ص۲۳۴.
و به گفته برخی دیگر شبانه در کربلا به امام (علیه‌السلام) پیوست. ولی طبق گفته بلاذری انس از کوفه بیرون آمد؛ و پس از مشاهده گفت وگوی امام (علیه‌السلام) با عبیدالله بن حر جعفی در قصر بنی مقاتل، خدمت آن حضرت رسید و با ادای سوگند اظهار داشت که هدف وی از خروج از کوفه آن بوده است که همانند عبیدالله بن حر به نفع هیچ کدام امام (علیه‌السلام) و یا دشمنان) وارد جنگ نشود؛ و در ادامه افزود: « -ولی- خداوند یاری کردن تو را در قلب من افکند و به من جرأت بخشید تا در این راه با تو همگام باشم.»امام حسین (علیه‌السلام) به وی نوید هدایت و امنیت داد و او را با خود همراه ساخت. انس در کربلا مأموریت یافت تا پیام امام حسین (علیه‌السلام) ر ا به عمر سعد برساند و به او اندرز دهد، شاید به خود آید. هنگام رسیدن نزد عمر سعد سلام نکرد؛ و او پرسید چرا سلام نکردی؟ آیا ما را کافر و منکر خدا پنداشته ای؟! گفت: چگونه منکر خدا و پیامبر نیستی و حال آن که برای ریختن خون فرزند پیامبر دامن همّت به کمر بسته ای! عمر سعد لختی سر به زیر افکند و آن گاه گفت: به خدا سوگند می دانم که کشنده این گروه در دوزخ است ولی فرمان عبیدالله باید اطاعت شود. انس در روز عاشورا همچون دیگر یاران امام حسین (علیه‌السلام) پس از کسب اجازه از محضر آن حضرت در حالی که با بستن شالی بر کمر، قامتش را راست نگه داشته و ابروان سفیدش- که بر اثر کهنسالی بر چشمانش افتاده بود- با پیشانی بندبسته بود، (همین مطلب به جابر بن عروه غفاری نیز نسبت داده شده است) عازم میدان جنگ شد. با مشاهده حالت او اشک امام حسین (علیه‌السلام) سرازیر گشت و فرمود: خدای از تو قبول کند، ای پیرمرد. [۴۲]
شریف قرشی، باقر، حیاة الامام الحسین علیه‌السلام، ج۳، ص۲۳۴.
۵ - رجز های انس در میدانوی هنگام ورود به میدان مبارزه چنین رجز خواند: قَدْ عَلِمَتْ کاهِلُها وَدُودانُ • وَالخَندَفیّونَ وَقَیسُ عَیلانِ بِأنَّ قَوْمی آفَةٌ لِلأقرانِ • یا قَومُ کُونوا کَاسُودِ الجان وَاسْتَقْبِلُوا القَومَ بِضرِّ الآنِ • آلُ علیٍ شیعَةُ الرَّحمنِ وَ آلُ حَرْبٍ شیعَةُ الشَّیطانِ تیره های کاهل و دودان و خندف و قیسُ عیلان همه می‌دانند که قبیله من نابود کننده هماوردانند. ای یاران همچون شیر غران باشید هم اکنون رو در رو با دشمنان بستیزید که آل علی پیرو رحمان هستند و آل حرب (بنی سفیان) پیروان شیطان. در برخی کتب متن رجز با اختلافى اندك چنين آمده است: قَدْ عَلِمَتْ مالِكُ وَذُودان • وَالخَندَفيّونَ مِنْ قَيسِ عَيلانِ بِأنَّ قَوْمى آفَةٌ لِلأقران • لَدىَ الوغى وَسادَةُ الفرسان فَباشِروا الموتَ بِطعنٍ الان • لَسْنا مَزى العَجزُ عَنِ الطَّعان آلُ علىٍ شیعَةُ الرَّحمن • وَآلُ حربٍ شيعَةُ الشَّيطان ۶ - شهادتانس پس از کارزاری سخت و کشتن چهارده یا هجده تن از سپاهیان دشمن به درجه رفیع شهادت نایل آمد. ۷ - مقبرهمقبره وی در بارگاه دسته جمعی شهدا پایین پای امام حسین (علیه‌السلام) واقع است. کمیت، شاعر مشهور عرب در سوگ وی و حبیب بن مظاهر چنین سروده است: سِوی عُصْبَةُ فیهِم حَبیبُ مَعفَّرُ قَضی نَحْبَهُ وَالکاهِلیُ مَرمَّلُ جز گروهی که در میانشان حبیب جان سپرد و پیکرش به خاک غلطان شد، و کاهلی، که جسم او به خون آغشته است. ۸ - نام انس در زیارتنامههادر زیارت ناحیه مقدسه و رجبیّه از وی چنین یاد شده است: السَّلامُ عَلی انَسِ بْنِ الکاهِلِ الْأَسَدی. . ۹ - پانویس۱۰ - منبعجمعی از نویسندگان، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا،ص۱۰۱-۱۰۴. سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «یاران امام حسین (علیه‌السلام)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۴/۱. رده‌های این صفحه : اصحاب امام حسین | اصحاب پیامبر | امام حسین | تاریخ معصومان | راویان حدیث از پیامبر | شهدای غیر بنی هاشم در کربلا | شهدای کربلا | محدثان قرن ۱ (قمری)
|